Saturday, May 20, 2006

„CZŁOWIEK TEN NAZYWA SIĘ „JA”



PROGRAM DZIAŁAŃ KULTUROWYCH
„CZŁOWIEK TEN NAZYWA SIĘ „JA”
I NIC PONADTO O NIM NIE WIESZ”


Koncepcja, opracowanie: Aleksandra Bek
Opracowanie wybranych scenariuszy: Elżbieta Stelmach
Konsultacja: Wiesław Bek
2002/2003
„...Człowiek ten nazywa się „ja” i nic ponadto o nim nie wiesz...”
Italo Calvino „Jeśli zimową nocą podróżny”
Program działań kulturowych przeciw stereotypom, uprzedzeniom, dyskryminacji

Programowi temu towarzyszy przekonanie o możliwości porozumienia się i przezwyciężania barier między ludźmi. Skupia się na wybranych problemach i chociaż próbuje ująć je w sposób wielostronny, raczej zwraca uwagę na ich istnienie niż stanowi próbę rozwiązania.
Jako wstępne działanie przygotowuje długofalowy proces.
Celem proponowanego cyklu zajęć jest przygotowanie uczniów do rozumienia struktur stereotypów, uprzedzeń, dyskryminacji, a akceptowania różnic między ludźmi, krytycznego podejścia do wielorakich aspektów rozwoju życia społecznego.
O przyjętych założeniach należy poinformować uczniów przed przejściem do konkretnych zadań.
Sądzimy, że przed przystąpieniem do realizacji programu dobrze byłoby przeanalizować z uczniami stosowanie kryteriów przy wydawaniu sądów, budowaniu opinii, nazywanie wartości. Chcemy też uprzedzić, że niektóre zajęcia mogą trwać dwie, a nawet więcej, jednostek lekcyjnych - wiele zależy od zespołu klasowego. Najlepszym rozwiązaniem jest potraktowanie programu jako działania profilaktycznego podczas zajęć pozalekcyjnych odbywających się w zdecydowanie ograniczonym, niedługim czasie.
Program składa się z szeregu propozycji działań, ujętych w scenariusze.
Przy ewaluacji programu, przy uważnie monitorowanych działaniach, należy zdecydować się na ewaluację odroczoną – nie sądzimy bowiem, by jednorazowe działania mogły przynienatychmiastowy efekt.

Program był realizowany w SP nr 1 w Lubaczowie jako innowacja przez Aleksandrę Bek.
Tu można przeczytać relacje z realizacji wykorzystanych elementów programu:
*podczas EREO w 2005 roku,
*podczas warsztatów Dnia Wiosny w Europie w 2006 roku.

Temat 1


Przed cyklem zajęć prowadzący wywiesza dużą planszę z ogłoszeniem (np.):

Do P.T. Uczniów
Zabrania się wchodzenia do sali osobom:
*z dużymi torbami,
*w płaszczach,
*w kurtkach,
*w butach na wąskich obcasach,
*w adidasach,
*z kolczykami w uszach,
*z materiałami niewiadomego pochodzenia.
Czekamy w sali za zamkniętymi drzwiami. Jeśli uczestnicy nie wchodzą, prosimy do środka dopiero po chwili. Nawiązujemy rozmowę na temat ogłoszenia i odczuć związanych
z sytuacją. Problemy, które się pojawią zapisujemy na dużym arkuszu papieru lub na tablicy. Wybieramy przez przyklejenie cenówek (wolę głosowanie z zamkniętymi oczami) problem do dyskusji.

Starszym uczestnikom zajęć można zaproponować spacer filozoficzny.
Ćwiczenie: „Spacer filozoficzny”
(ćwiczenie zaproponowane przez prof. Berriego Heesena – opracowanie zapisu A. i W. Bek)

Cel: 1.Aktywizowanie wszystkich członków grupy do formułowania własnych sądów i uzgadniania stanowisk w drodze negocjacji z partnerami.
2.Ćwiczenie umiejętności obserwacji, postrzegania, uwzględniania i zapamiętywania racji innych członków grupy. Sztuka kompromisu.
3. Ćwiczenie umiejętności myślenia krytycznego.
Czas: 60 min.
Materiały: Kartki z propozycjami problemów do dyskusji (4), kolorowe naklejki „cenówki”, kartki formatu A4, flamastry, długopisy, taśma do przyklejania kartek do ściany (lub specjalna plastelina)
Przebieg ćwiczenia:
1. Na tablicy (ścianie) wywieszone są kartki z zapisanymi tematami do dyskusji zawierającymi pewne problemy, wobec których można sformułować różne opinie i stanowiska. (propozycje tematów na końcu).
2. Każdy z uczestników ćwiczenia dostaje jedną naklejkę „cenówkę” i przykleja obok wybranego tematu. Ten temat, gdzie znajdzie się najwięcej naklejek staje się wspólnym dla całej grupy tematem do dyskusji. (Można też podać temat, jeśli problem nie zostanie wyłoniony, np. Czy należy godzić się z tym, że państwo tworzy szereg zakazów dla społeczeństwa. W takim wypadku oczywiście pomijamy procedurę głosowania.)
3. Następnie grupę ustawia się parami w dwóch rzędach. Osoby stojące obok siebie stają się partnerami dyskusji. Na znak prowadzących pary ruszają „na spacer” i w trakcie spaceru poznają własne poglądy na wybrany wcześniej temat. Potem uzgadniają wspólne stanowisko w tej kwestii. Ten fragment ćwiczenia trwa 3 min. Prowadzący kontrolują czas ćwiczenia. Należy zwracać uwagę, aby wymiana poglądów nie przeszkadzała innym w wykonywaniu ćwiczenia.
4. Na dany sygnał cała grupa zatrzymuje się w miejscu. Partner z pierwszej pary z prawego rzędu przechodzi na koniec całego dwuszeregu a cały prawy szereg przesuwa się do przodu w taki sposób, że partner z drugiej pary staje się partnerem pierwszej osoby z lewego rzędu, trzeci – drugiej, itd. (wg rysunku). Osoba z pierwszej pary, która znalazła się na końcu prawego rzędu ma za partnera ostatnią osobę z lewego rzędu.

Schemat zmian partnerów w ćwiczeniu:

1. Na sygnał prowadzących partnerzy w nowych układach rozpoczynają uzgadnianie stanowisk w taki sposób, że każda z osób musi zaprezentować partnerowi swój pogląd na wybrany temat, pogląd partnera z poprzedniej pary i uzgodnione w poprzednim układzie wspólne stanowisko. Wysłuchuje też identycznej relacji partnera z nowej pary. Następnie ustalają (negocjują) wspólne stanowisko. Czas ćwiczenie 5 min.
2. Na sygnał prowadzącego następuje zmiana partnerów według reguł jak wyżej. Po sygnale do rozpoczęcia następnej kolejki negocjacji nowi partnerzy muszą w ciągu 7 minut przedstawić wszystkie dotychczas poznane stanowiska: swoje, partnera z I pary, wspólne uzgodnienie, partnera z II pary, ustalenie II. Po tej prezentacji następuje uzgodnienie wspólnego stanowiska przez partnerów III pary.
Ćwiczenie można kontynuować do wyczerpania całej kolejki, ale można przerwać na III negocjacji (także na potrzeby prezentacji).
3. Prowadzący poleca wszystkim uczestnikom ćwiczenia zapisać na kartce papieru wynegocjowane w ostatniej parze stanowisko wobec problemu. Kartki zostają powieszone parami obok siebie. Partnerzy z ostatniej pary porównują zapis wspólnie wynegocjonowanego stanowiska i starają się ustalić skąd wzięły się różnice. Cała grupa obserwuje te konfrontacje i uczestniczy w dyskusji. Grupa proszona jest o porównanie zbieżności dokonanych ocen i wspólnie wynegocjowanych stanowisk.
4. Na tablicy zapisuje się wnioski z dyskusji.

Friday, May 19, 2006

Temat 2

Naucz się czytać twarze wokół siebie, otwórz się na pozytywne nastroje wszystkich, których spotykasz, nie daj im odejść od siebie”(Bertrand Rusell)

Cele: celem zajęć jest konieczność przyjrzenia się niektórym zjawiskom społecznym. Temat, jako swego rodzaju przesłanie zostanie podany na końcu lekcji, ponadto: kształtowanie umiejętności opisywania ludzi, formułowania opinii i uzasadniania jej, porządkowania informacji według określonych kryteriów, pracy w grupie.
Środki dydaktyczne:
- 3 fotografie ludzi bez podpisu,
- 9 arkuszy papieru pakunkowego (jeden duży arkusz można pociąć na 3 części) z wypisanymi pytaniami sterującymi analizą zdjęć ( po 3 arkusze z tym samym pytaniem),
- arkusze papieru pakunkowego pocięte w dość szerokie pasy (1 arkusz na 3 części)
– do analizy pytań,
- kartki samoprzylepne (ok. 3 na osobę),
- guma klejąca lub cenówki.
Tok zajęć:
Wywieszenie w klasie zdjęć. Podwieszenie pytań sterujących analizą zdjęć:

Kim jest osoba przedstawiona na fotografii?
Jaka jest przedstawiona osoba?
Na jakiej podstawie tak twierdzisz?

Rozdanie uczniom luźnych kartek, na których będą wpisywać odpowiedzi na poszczególne pytania- jedno określenie na jednej kartce. Kartki przyklejane są pod fotografiami i pod odpowiednimi pytaniami na przygotowanych arkuszach papieru

Gdy uczniowie skończą pracę – dzielimy zespół na 9 grup. Każda zajmuje się opracowaniem 1 pytania do fotografii według podanych kryteriów:
Kryteria:
- tab. 1 – określenia i cechy pozytywne, negatywne, neutralne,
- tab. 2 – jaka jest? - określenia pozytywne, negatywne, neutralne,
- tab. 3 – na podstawie tego co widać, na podstawie tego, co się myśli.
Uczniowie analizują zebrany materiał; podają orientacyjne liczby określeń pozytywnych, neutralnych, negatywnych. Następnie zestawiają arkusze papieru z opracowanymi informacjami według pytań.
Na podstawie zdobytych informacji uczniowie odpowiadają na pytania:
- Jak postrzegamy ludzi, o których nic nie wiemy? Czym kierujemy się w naszym postrzeganiu ludzi?
Próba odpowiedzi na pytanie: co jest powodem różnego postrzegania ludzi?
– DYSKUSJA.
(Scenariusz zajęć opracowany we współpracy z Elżbietą Stelmach – zapis scenariusza, jego układ - czyli to, co najtrudniejsze - Eli)

Temat 3

Dzieci jednej ziemi ( określenie użyte przez Izaaka Kramsztyka)
Cele: kształcenie umiejętności poprawnego prowadzenia dyskusji, prezentacja i uzasadnianie własnego punktu widzenia i uwzględniania poglądów innych ludzi, rozpoznawania stereotypów i uprzedzeń, budowania więzi międzyludzkich.
Środki dydaktyczne:
- lista narodowości (wg pakietu edukacyjnego „Europa na co dzień”; R-III, s.38,39)

Żartobliwy przepis na perfekcyjnego Europejczyka:

  • jest dobrym kucharzem jak Brytyjczyk,
  • dostępny w miejscu pracy jak Belg,
  • elastyczny jak Szwed,
  • stroniący od alkoholu jak Irlandczyk,
  • gadatliwy jak Fin,
  • znany jak gwiazda z Luksemburga,
  • skromny jak Hiszpan,
  • obdarzony poczuciem humoru jak Niemiec,
  • cierpliwy jak Austriak,
  • dobrze zorganizowany jak Grek,
  • sprawny kierowca jak Francuz,
  • uzdolniony technicznie jak Portugalczyk,
  • kontrolujący emocje jak Włoch,
  • dyskretny jak Duńczyk.

Ankieta.
Tok lekcji:
Rozdanie uczniom listy z nazwami narodowości z poleceniem dopisania znanych im określeń. (wypisane narodowości – Belg, Rom, Szwed, Żyd, Anglik, Rosjanin, Czech, Niemiec, Ukrainiec, Hiszpan, Litwin, Węgier, Łemko)
Opracowanie zebranego materiału. Wspólne uzupełnienie tabeli.





Wywieszenie planszy z przepisem na perfekcyjnego Europejczyka wg pakietu Europa na co dzień (1994)
Przeanalizowanie informacji i dyskusja na temat: Dlaczego w taki sposób określamy ludzi innych narodów?
Próba uzgodnienia pojęć stereotypu i uprzedzenia.
Podanie pojęć.

STEREOTYP
Sąd o rzeczywistości społecznej; dotyczy poznawania rzeczywistości, ma ubogą i mało zróżnicowaną treść, która nie jest oparta na rzetelnych informacjach; wiedza zawarta w stereotypie jest uproszczona, trudno sprawdzalna. Stanowi nieuprawnione uogólnienie, słabo akcentuje i minimalizuje różnice, wyolbrzymia podobieństwa.
UPRZEDZENIE
Zespół sądów o zabarwieniu negatywnym, odnoszących się do jednostek lub grup (narodowych, religijnych, wg płci, wieku, sprawności); powstaje na podstawie wcześniejszych wiedzy, wcześniej powstałych poglądów, tzn. „ZANIM” jednostka ma rzeczywisty kontakt z obiektem „JUŻ WIE”, jaki on jest, czego może się po nim spodziewać.
Odniesienie definicji do wcześniejszych wniosków z dyskusji.
Wypełnienie ankiet przez uczniów.


(Przed kolejną lekcją dobrze jest zastanowić się nad porównaniami – w jakiej mierze ułatwiają, a w jakiej utrudniają widzenie rzeczywistości Korzyści i zgubne skutki opisywania przez porównanie.)

Temat 4 - ankieta


Opracowanie ankiet wg projektu prof. A. Brzezińskiej – Elżbieta Stelmach.

Tabela powyższej ankiety powinna zostać wklejona pod każdym z niżej podanych pytań:
  1. Czy zgadzasz się, by osoba, który jest Belgiem (niżej tabela ankiety):
  2. Czy zgadzasz się, by człowiek pozbawiony środków do życia:
  3. Czy zgadzasz się, by człowiek niepełnosprawny:
  4. Czy zgadzasz się, by osoba, która jest Romem:
  5. Czy zgadzasz się, by osoba, która jest Żydem:
  6. Czy zgadzasz się, by osoba, która jest nosicielem wirusa HIV:
  7. Czy zgadzasz się, by osoba, która jest Ukraińcem:
  8. Czy zgadzasz się, by osoba bezdomna:

    Analiza ankiet i wnioskowanie – odrębne zajęcia (powinna to być samodzielna praca uczniów).

Temat 5

...Przecież i ja ziemi tyle mam/ ile stopa ma pokrywa/ dopokąd idę...
(C. K. Norwid „Pielgrzym”)
projekty Krzysztofa Wodiczki

Cele: kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów w twórczy sposób, prezentacji własnego punktu widzenia, poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną.
Problem, którym zajmujemy się podczas lekcji jest problemem wszystkich społeczeństw. Dlatego też i sztuka nie pozostaje obojętna wobec stereotypów, uprzedzeń, dyskryminacji.
Prosimy, by na zajęciach z informatyki uczniowie znaleźli informacje o Krzysztofie Wodiczko (nie tylko w polskich zasobach internetowych), opracowali i wydrukowali informację.
http://web.media.mit.edu/~jrs/krz/alien.html ; http://www.artnet.com/magazine_pre2000/reviews/mahoney/mahoney5.asp; http://www.designboom.com/eng/archi/wodiczko.html; http://wwww.magazynsztuki.pl/stare_zasoby/archiwum/archiwum/teksty_internet_arch_all/archiwum_teksty_online_14.htm
Podsumowaniem tej części zajęć powinna być lekcja języka polskiego, podczas której uczniowie zostaną poproszeni o zajęcie stanowiska wobec następującej sprawy:
Czy projekty Wodiczki przeciwdziałają stereotypom, uprzedzeniom, dyskryminacji, czy też je wyostrzają i pozwalają na ich istnienie?
Prosimy o:
-uczniowie, którzy uważają, że projekty Wodiczki przeciwdziałają negatywnym zjawiskom społecznym stają z prawej strony,
-uczniowie, którzy uważają, że w codziennym życiu projekty Wodiczki przyczyniają się do zaistnienia negatywnych zjawisk społecznych, stają z lewej strony.
Wszyscy zapisują uzasadnienie swych stanowisk na kartkach papieru – wieszamy je na ścianie (albo organizujemy debatę). Uczniowie proszeni są o zaznajomienie się ze zdaniem swoich koleżanek i kolegów.
Pozostały czas powinno się przeznaczyć na dyskusję – w kręgu, by wszyscy uczestnicy mogli się widzieć – z zachowaniem wszystkich reguł.
(Tu projekt happeningu –wykorzystanie projektów Wodiczki, do tworzenia innych, inspirowanych twórczością artysty do nawiązania kontaktów z obcymi ludźmi – dobrze wyjść poza szkołę.)

Temat 6

DYSKRYMINACJA (na podstawie pracy Mai Uzelac, poznane dzięki Dominice Walentynowicz poprzez Wiesława Beka)
Cele: kształcenie umiejętności skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach.
Materiały: białe i kolorowe kartki papieru A4, kolorowe flamastry, kredki, ołówki, klej, taśma klejąca, arkusze kolorowego brystolu, zdjęcia cmentarza żydowskiego, krótka chronologia historii Żydów w Polsce.
Opis warsztatu: zajęcia mają na celu sprowokowanie uczestników poprzez postawienie ich w sytuacji arbitralnego różnicowania, do spontanicznych zachowań sprzeciwiających się niesprawiedliwemu traktowaniu, protestów, dyskusji. Uczestnicy osobiście doświadczają dyskryminacji.
Przygotowanie: Prowadzący przygotowuje pięć stanowisk pracy. Lokuje je w taki sposób, by pracujący w grupie mieli poczucie swej odrębności, z drugiej zaś strony miejsca te powinny być na tyle blisko siebie, żeby uczestnicy bez większego wysiłku mogli zobaczyć, co robią pozostali.
Na stolikach umieszcza się materiały: I grupa – białe A4 kartki i ołówki, II grupa – brystol, białe kartki i ołówki, III grupa –brystol, białe i kolorowe karki, ołówki, flamastry, IV grupa – brystol, kartki białe i kolorowe, ołówki, flamastry, klej, nożyczki, V grupa – brystol
(nie biały), białe i kolorowe kartki, ołówki, flamastry, klej, nożyczki, fotografie cmentarza żydowskiego, krótka chronologia historii Żydów w Polsce (dla gimnazjum); fotografie np. bójki, płaczącego dziecka, niepełnosprawnego dziecka, itp. (dla dzieci ze szkół podstawowych), polecenie na stoliku każdej grupy.
Skład grup ustalany jest przez prowadzącego bez losowania, w sposób arbitralny (ty pójdziesz do stolika nr 1, ty – nr 5, wy trzej do nr 2 – itd. W taki sam sposób wybieramy
5 obserwatorów.
Tok zajęć:
Poproszeni na stronę obserwatorzy zostają poinstruowani o celu i istocie zajęć, zasadach obserwacji; otrzymują karty pracy:

Analizuj pracę grupy i notuj spostrzeżenia:

Jak pracuje grupa:

Jakie są postępy grupy po:
3 minutach-

5 minutach-

8 minutach-

11 minutach-

15 minutach-

Jakie są wzajemne relacje między uczestnikami w grupie – komunikacja:

Zwróć szczególną uwagę na charakter pracy grupy, kiedy jej członkowie zauważą, że stanowiska pracy są bardzo nierówno i niesprawiedliwie wyposażone w materiały. W jaki sposób świadomość tej różnicy wpłynęła na pracę zespołu?

Grupy otrzymują następującą informację - jednakową dla wszystkich:
a)wariant dla młodzieży ze szkół ponadpodstawowych -
Każda z obecnych tu grup tworzy odrębne stowarzyszenie, którego celem jest zapobieganie stereotypom, uprzedzeniom, dyskryminacji w życiu młodych ludzi. Wiecie, że wymienione tu zjawiska społeczne najłatwiej pojawiają się tam, gdzie o „innych” wie się niewiele lub zgoła nic. Poznając kulturę różnych narodów zamieszkujących wasze „małe ojczyzny” dotarliście do bardzo zaniedbanego, wręcz zdewastowanego żydowskiego cmentarza. Zdecydowaliście się zmobilizować miejscową społeczność do zadbania o kirkut. Postanawiacie wykonać plakat, który poruszy sumienia mieszkańców tego miejsca, a równocześnie zaprosi na spotkanie tych, którzy chcieliby uratować przed zniszczeniem miejsce pochowku niegdysiejszych współmieszkańców tej ziemi.
Każda grupa pracuje, używając narzędzi, które znajdzie na stoliku. Na wykonanie pracy macie 15 minut.


b)wariant dla szkół podstawowych –
Każda z obecnych tu grup tworzy odrębne stowarzyszenie dzieci, którego celem jest zapobieganie stereotypom, uprzedzeniom, dyskryminacji w waszym życiu. Wiecie, że wymienione tu zjawiska społeczne najłatwiej pojawiają się tam, gdzie o „innych” wie się niewiele lub zgoła nic. Ponieważ w waszej szkole zdarzają się przypadki: okazywania niechęci uczniom np. bardzo grzecznym i nieśmiałym, niepełnosprawnym, przezywania, wyśmiewania się z powodu ubioru, wyglądu, czy też zajęć rodziców, zdecydowaliście, że jeden z tygodni będzie poświęcony poznawaniu upodobań, zainteresowań waszych koleżanek i kolegów. Postanawiacie wykonać plakat informacyjny, który pokaże problem i wyznaczy termin rozpoczęcia tygodnia pod hasłem „Każdy jest Inny, Inny jest Każdy”.
Każda grupa pracuje, używając narzędzi, które znajdzie na stoliku. Na wykonanie pracy macie 20 minut. (taki tydzień może się udać w szkole, dobrze byłoby przeszkolić dzieci, jak zakładać nieformalne stowarzyszenia)
Dla wszystkich:
(Prowadzący prosi o dokończenie prac nawet wówczas, gdy grupy mocno protestują).
Prowadzący rozdaje karty oceny plakatów – po jednej dla grupy
Prezentacja plakatów.
(Plakat nie może być oceniony przez nauczyciela – oczywiście będą to świetne prezentacje – ale celem była dyskryminacja.)
Podsumowanie pracy:
Prowadzący wyjaśnia uczestnikom cel warsztatu – różnice w wyposażeniu odzwierciedlały różnice, z jakimi na co dzień spotykają się młodzi ludzie w swoim otoczeniu.
Prosi, by uczniowie wypowiedzieli się krótko na temat:
-jak przebiegała praca grupy, zanim jej członkowie zorientowali się, że pozostałe grupy mają inne (lepsze/gorsze) narzędzia pracy?
-jak świadomość nierównych szans wpłynęła na dalszą pracę?
-jak wpłynęła na stosunek do innych grup?
-czy gdyby grupa miała podobne narzędzia, jej plakat byłby ładniejszy?
-czy podoba się plakat tworzony mimo ubogich narzędzi?
-jak czuły się osoby, które miały najlepsze wyposażenie? Czy próbowały się nim podzielić? Co odpowiadały osobom, które chciały pożyczyć część materiałów?
Obserwatorzy przedstawiają swoje spostrzeżenia.
Prowadzący zachęca uczniów do poczynienia analogii między sytuacją, w jakiej znaleźli się podczas ćwiczenia, a prawdziwym życiem. Prosi o próbę określenia emocji ludzi, którzy w codziennym życiu spotykają się z arbitralnym różnicowaniem – jak mogą one wpływać na motywacje ich działań i uczestnictwo w codziennym życiu.
Zakończenie zajęć.

Dyskryminacja (łacińskie discriminatio – rozróżnienie), nierówne traktowanie osób, grup, państw. Najczęściej ma podłoże rasowe, etniczne, religijne, społeczne. Praktyki dyskryminacyjne są niezgodne z prawami człowieka, porozumieniami międzynarodowymi, zakazane przez prawo wewnętrzne państw demokratycznych.
W stosunkach międzynarodowych dyskryminacja jakiegoś państwa lub grupy państw oznacza przyznawanie im mniejszych praw niż pozostałym i stosowana bywa jako forma nacisku politycznego lub ekonomicznego ze względu na negatywną ocenę zachowania takiego kraju na arenie międzynarodowej.

Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Edukacja Obywatelska” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmüller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999. (Internet)
KARTA OCENY PLAKATU I JEGO PREZENTACJI
(grupa ocenia wspólnie pozostałe - tabela)
  1. GRUPA
  2. REALIZM, MOŻLIWOŚĆ SPRAWADZENIA
    W RZECZYWISTOŚCI PODANEGO ROZWIĄZANIA (do 5 punktów konieczne uzasadnienie)
  3. ESTETYKA I ORYGINALNOŚĆ POMYSŁU
    (do 5 punktów, konieczne uzasadnienie)
  4. PREZENTACJA (do 2 punktów za każdy podpunkt): -wzbogaca komunikat werbalny pozajęzykowymi środkami wyrazu....................
    -nawiązuje i podtrzymuje werbalny i świadomie niewerbalny kontakt ze słuchaczami......... -mówi do rzeczywistych słuchaczy, z przejrzystością intencji...................... -mówi płynnie, z poprawną i wyraźną artykulacją oraz dykcją, akcentowaniem, intonacją, pauzowaniem i tempem.....................
  5. ILOŚĆ OSÓB PREZENTUJACYCH PRACĘ GRUPY(do 2 punktów)
  6. ŁĄCZNA ILOŚĆ PUNKTÓW

(karta powinna zawierać miejsce do oceny każdej z grup przez jedną grupę)

Temat 7

Inny jest Każdy”
Cele: kształcenie umiejętności skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, prezentacji własnego punktu widzenia z uwzględnieniem poglądów innych ludzi, efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie, podejmowanie indywidualnych i grupowych decyzji, przyswajanie sobie technik negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów.
Środki dydaktyczne: kserokopie fragmentów powieści Tove Jansson
„W Dolinie Muminków” Rozdz. 2., s.26 – 30, „Po dłuższym oczekiwaniu (...) cokolwiek by się zdarzyło” (z tym, że początkowo uczniowie otrzymują fragment do słów „(musisz przecież poznać swojego Muminka), papier pakunkowy
dla każdej grupy z zapisanym zestawem pytań do analizy przypadku, mazaki, niewielkie kwadraty z białego papieru (po 5 dla każdego ucznia), 6 kolorowych kartek A4, karteczki do losowania przy podziale na 6 grupy – z zapisanymi imionami bohaterów zdarzeń.
1) kryterium - miernik służący za podstawę oceny. Sprawdzian sądu, probierz.
2) aspekt (łc. aspectus ‘spojrzenie, wygląd’) 1. ujęcie, rodzaj, punkt widzenia sprawy.
Zestaw pytań do analizy przypadku**Odpowiedzi – analiza przypadku
Klasyfikacja faktów i definiowanie problemu:
-Co się zdarzyło w przedstawionym fragmencie? (Streśćcie najważniejsze zdarzenia, z punktu widzenia... - każda grupa - jednej z wylosowanych postaci - Muminka, Panny Migotki, Migotka, Ryjka, Włóczykija, Paszczaka)
-Jakie konflikty zawarte są w zdarzeniach?(Od tego miejsca prezentujecie własny punkt widzenia.)
Wyjaśnianie:
-Dlaczego pojawił się konflikt?
-Dlaczego Muminek (Panna Migotka, Migotek, Ryjek, Włóczykij, Paszczak) postępował w przedstawiony sposób?
Jak czuł się Muminek w przedstawionej sytuacji (Wyliczcie kolejno pojawiające się uczucia)?
Poszukiwanie rozwiązań i ich ocena:
-Jakie są możliwe sposoby rozwiązania konfliktu?
-Co posłuży za podstawę oceny (kryterium), które rozwiązania są najlepsze?
Jaką decyzję podjęłybyście (podjęlibyście), opierając się na tych kryteriach?
Które spośród wartości, uznanych przez was za ważne, są tu zaangażowane?
Przewidywanie następstw:
-Jakie mogą być następstwa decyzji, którą uznaliście za najlepszą?
-Które z tych następstw są zgodne z ważnymi dla was wartościami, a które są z nimi w konflikcie?
-Jak zareagujecie na ten konflikt?
Zastosowanie rozwiązań w rzeczywistych warunkach:
-Biorąc pod uwagę dotychczasową analizę, jak postąpilibyście w opisanej sytuacji? (Uzgodnijcie wasze stanowiska i zapiszcie wspólne)
-Dlaczego tak postąpilibyście? (Uzgodnijcie wasze stanowiska i zapiszcie wspólne.)

Tok zajęć:
*dzielimy uczniów na 6 grup tak, aby w jednej grupie znalazły się same Muminki, w drugiej Panny Migotki, w trzeciej Migotki, w czwartej Włóczykije, w piątej Ryjki, w szóstej Płaszczaki,
*prosimy, by każdy uczeń wypisał na otrzymanych prostokącikach sześć wartości, które są w jego życiu najważniejsze – po jednej na każdej karteczce. Następnie prosimy o wspólne uzgodnienie i wybranie sześciu, które grupa uzna za najistotniejsze i naklejenie ich na otrzymane kartki papieru (7 minut).
*objaśniamy zasady pracy przy analizie studium przypadku. Zaznaczamy, że zawsze jesteśmy gotowi służyć pomocą. (czas pracy zależy od zespołu klasowego – może się okazać, że aby praca została wykonana rzetelnie, potrzeba nawet więcej niż 60 minut; grupę, która skończy wcześniej można poprosić o przestudiowanie tekstu jeszcze raz i wskazanie po czyjej stronie stoi narrator – jakich określeń używa przedstawiając poszczególne postaci i ich zachowania),
*prezentacja prac,
*dyskusja wokół przedstawionych problemów – dzieci dzielą się swymi uwagami, wątpliwościami,
*odczytanie końcowego fragmentu o rozpoznaniu Muminka przez Mamusię Muminka,
Zadanie domowe (rozdajemy uczniom paseczki papieru z zapisanym tematem zadania i prośbą o wklejenie go do zeszytu):
„Kiedy Mamusia Muminka opowiedziała już całą tę historię Tatusiowi Muminka, ten z podziwem pokręcił głową:
- Nadal nie rozumiem jak udało ci się rozpoznać naszego synka!
- Wiesz, to wcale nie było takie trudne – odparła Mamusia przysiadając się na krześle i poprawiając torebkę. – ... (Napisz, co takiego Mamusia Muminka powiedziała Tatusiowi Muminka)”.

Temat 8

Cele: kształcenie umiejętności dyskutowania, rozwijanie sprawności umysłowych
Środki dydaktyczne: kserokopia dla każdego ucznia fragmentu powieści T. Jansson „W dolinie Muminków” (jest to ciąg dalszy fragmentu czytanego na wcześniejszych zajęciach) str.30 – 32 „Trochę później tego samego dnia Muminek (...) i nasypał jej piasku do oczu.”
Przebieg zajęć:
Polecam metodę dociekań filozoficznych, których głównym celem jest rozwijanie myślenia krytycznego, przede wszystkim poprzez dyskusję:
Uczniowie siadają na krzesłach (lub na podłodze) w kręgu tak, aby się nawzajem widzieć.
Odczytują tekst po jednym zdaniu (uważnie oglądają obraz, fragment filmu, scenkę, itp.).
Każdy zapisuje w zeszycie pytanie o to, co go najbardziej zaintrygowało, wzbudziło zaciekawienie, zdziwiło, zainspirowało, wywołało refleksję.
Uczniowie siedzący obok siebie łącza się w grupy po cztery, pięć osób
i wybierają pytanie ich zdaniem najbardziej interesujące.
Zgłoszone przez grupy pytania nauczyciel zapisuje na tablicy.
Poprzez głosowanie (z zamkniętymi oczami – aby nie sugerować się opinią innych) wybiera się pytanie do dyskusji - staje się ono równocześnie tematem lekcji.
Dyskusja – dialog filozoficzny będący próbą znalezienia najbardziej przemyślanej, uzasadnionej i wszechstronnej odpowiedzi na pytanie
(porównywanie, badanie zasadności odmiennych stanowisk, argumentowanie, uzgadnianie stanowisk – wg programu Filozoficzne dociekania z dziećmi i młodzieżą- B. Elwich, A. Łagodzka, B. Pytkowska – Kapulkin; DKW-4014-28/99, do którego odsyłam zainteresowanych po bardziej szczegółowe instrukcje).
Zadanie domowe: Przeprowadź krótki wywiad z kimś, kto wydaje ci się zupełnie inny niż ty. Zapisz swoje spostrzeżenia. Zanim przystąpisz do rozmowy, zastanów się, o co chciałbyś „Innego” zapytać.
Kolejną lekcję przeznaczamy na prezentację wywiadów. Zastanawiamy się też wspólnie z uczniami, czy nasza ocena osoby po rozmowie jest taka sama, jak przed wywiadem (oczywiście, o ile uczniowie zostali przygotowani do prowadzenia wywiadów).

Thursday, May 18, 2006

Temat 9

„Tak dalece jak to możliwe, nie wyrzekając się siebie, bądź w dobrych stosunkach z innymi ludźmi.” (Maks Ehrmann „Desiderata”)
Cele lekcji: kształcenie umiejętności: skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, prezentacji własnego punktu widzenia z uwzględnieniem poglądów innych ludzi, efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie, podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji, przyswajania sobie technik negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów, poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł.
Środki dydaktyczne: 5 mniejszych arkuszy brystolu (nie musi być biały, ale raczej jaśniejszej barwy), 1 duży (podwójny) arkusz papieru pakunkowego, mazaki, cenówki lub guma samoprzylepna, kartki A4, klej, nożyczki, taśma klejąca, niewielkie kwadraty z białego papieru (po 5 dla każdego ucznia), elementy do konstruowania przestrzeni: prostokąty różnych rozmiarów, kwadraty różnych rozmiarów, pierścienie i figury podobnych kształtów, ale niedomknięte, ludziki (mogą być takie jak w wycinankach w czterech kolorach), np.:

kserokopie dla każdego ucznia fragmentów noweli M. Konopnickiej „Mendel Gdański” zamieszczonych (rozdanych uczniom z prośbą o przeczytanie w domu) w podręczniku Wydawnictwa Nowa Era „Kto mi dał skrzydła” – kształcenie kulturowe, gimnazjum klasa II, cz.II; konteksty kształcenia literackiego - teksty źródłowe: J. Locke „List o tolerancji”
(fragment); Artykuły I, XII, XVIII Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka; Voltaire „Traktat o tolerancji” (fragment); E. Aronson „Człowiek istota społeczna” (stereotypy i uprzedzenia – fragmenty) (wszystkie fragmenty w przywołanym podręczniku); Artykuł XIV Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności); Zofia Borzymińska „Dzieje Żydów w Polsce, XIX wiek, wybór tekstów źródłowych”,ŻIH,
W-wa 1994, (Każdy z tych tekstów nadaje się do osobnej analizy – można przedstawić uczniom wszystkie, można wybrać, polecamy zaznaczone przez nas wytłuszczonym drukiem.)
Tok zajęć:
§ wyjaśnianie wątpliwości związanych z tekstem przeczytanym w domu,
§ podział na grupy,
§ prośba, by każdy uczeń wypisał na otrzymanych prostokącikach pięć wartości, które są w jego życiu najważniejsze – po jednej na każdej karteczce. Następnie grupa uzgadnia i wybiera pięć, które uzna za najistotniejsze. Z kolei przedstawiciele grup, po uzgodnieniach, z których wartości zrezygnować nie można, przy całej klasie wybierają 5 wartości, które mogą być wspólne dla wszystkich (mogą konsultować się z własną grupą), naklejają na kartkę papieru i wieszają na ścianie (7 minut).
§ praca w grupach:
Grupa I (może być najliczniejsza z koniecznie parzystą liczbą osób) – Otrzymane materiały tworzą kontekst kulturowy do opowiadania. Podzielcie się praca tak, by przy jednym tekście pracowały dwie osoby. W razie wątpliwości konsultujcie się ze sobą lub z nauczycielem. Dokonajcie selekcji materiałów. Zostawcie, waszym zdaniem najodpowiedniejsze i z nich wypiszcie główne tezy każdego tekstu (każda na osobnej kartce A4).
Grupa II – Skonstruujcie przestrzeń opowiadania posługując się otrzymanymi materiałami
(figury geometryczne, ludziki, brystol, kartka A4). W legendzie zamieśćcie objaśnienie własnej prezentacji.
Grupa III – Przedstawcie relacje między narratorem a światem przedstawionym. Przytoczcie odpowiednie cytaty z tekstu. Każdą wypowiedź zapiszcie na osobnej kartce papieru.
Czy narrator jest widoczny, czy ukryty?
Czy ujawnia swoja obecność?
Jak można określić postawę narratora (sprawozdawczo – informacyjna,
-interpretująco – oceniająca, dygresyjna)? W jaki sposób przejawia się określona przez was postawa?
Scharakteryzujcie narratora.
Czy narrator przedstawia rzeczywistość świata przedstawionego w sposób subiektywny, czy obiektywny?
Grupa IV – Opracujcie studium przypadku według schematu. Zdarzenie obserwowane jest z punktu widzenia Mendla Gdańskiego (brystol, mazaki):

Zestaw pytań do analizy przypadku ** Odpowiedzi – analiza przypadku
Klasyfikacja faktów i definiowanie problemu:
-Co się zdarzyło w przedstawionym fragmencie? (Streśćcie najważniejsze zdarzenia, z punktu widzenia...
-Jakie konflikty zawarte są w zdarzeniach?(O tego momentu prezentujecie własny punkt widzenia. Użyjcie zdań konstruując spójną wypowiedź.)
Wyjaśnianie:
-Dlaczego pojawił się konflikt?
(Odpowiedzcie pełnym zdaniem – zdaniami.)
-Dlaczego ... postępował w przedstawiony sposób? (Odpowiedzcie pełnymi zdaniami.)
Jak czuł się ...w przedstawionej sytuacji? (Wyliczcie kolejno pojawiające się uczucia.)
Poszukiwanie rozwiązań i ich ocena:
-Jakie są możliwe sposoby rozwiązania konfliktu? (Odpowiedzcie pełnym zdaniem.)
-Jakie kryteria powinny zostać przyjęte, by podjąć najlepsza decyzję w tej sprawie?
Jaką decyzję podjęłybyście (podjęlibyście), opierając się na tych kryteriach?
Które spośród wartości, uznanych przez was za ważne, są tu zaangażowane?
Przewidywanie następstw:
-Jakie mogą być następstwa decyzji, którą uznaliście za najlepszą, w relacji do różnych aspektów problemu? (np. stosunków z innymi osobami, wpływu na życie Jakuba) (pozostałą część analizy wykonujemy wspólnie).

Grupa V – wykonuje taką pracę jak grupa IV, z tym, że z punktu widzenia człowieka z tłumu.
prezentacja pracy grup,
wszyscy ustawiają się w kręgu w taki sposób, aby członkowie zespołów nadal byli blisko siebie; grupy poprzez swojego przedstawiciela (ten powinien być w stałym kontakcie z grupą) układają na dużym arkuszu papieru pakunkowego swoje materiały tak, by utworzyły całościowy obraz tekstu,
dyskusja, która zakończy studium przypadku i lekcję:
- Które z tych następstw decyzji podjętych przez grupy IV i V są zgodne z uzgodnionymi przez was wartościami, a które są w konflikcie?
- Jak zareagujecie na ten konflikt?
- Biorąc pod uwagę dotychczasową analizę, jak byś postąpiła (postąpił) w opisanej sytuacji?
- Dlaczego tak postąpiłabyś (postąpiłbyś)?
(zestaw pytań do analizy „przypadku” za: „Europa na co dzień – pakiet edukacyjny”)
Zadanie domowe: Przeprowadź krótki wywiad z osobą (osobami),
które pracowały za granicą, przebywały tam lub wybierają się za granicę
w najbliższym czasie. Zapytaj o sprawy, które cię interesują oraz o to, jak udzielający wywiadu postrzegają siebie w relacjach z innymi nacjami,
jakie były wzajemne kontakty albo jak je sobie wyobrażają.
Następną lekcję powinniśmy poświęcić prezentacji wywiadów oraz problemom, które mogły pojawić się podczas przeprowadzonych rozmów. Później można zająć się opisem postaci – subiektywnym i obiektywnym, postaci literackiej
i rzeczywistych, rozważyć punkty widzenia, role narratora, etc.

Teksty

Tove Jansson W dolinie Muminków (fragment)
Po dłuższym oczekiwaniu ogarnęła go obawa, że znudzi im się szukanie. Wyszedł więc spod kapelusza i wytknąwszy głowę zza drzwi zawołał:
- A kuku! Spójrzcie na mnie!
Ryjek patrzył na niego przez dłuższą chwilę.
- Spójrz lepiej sam na siebie! – powiedział w końcu raczej nieuprzejmie.
- Kto to taki? – spytała szeptem Panna Migotka. Ale wszyscy potrząsnęli przecząco głowami nie przestając przyglądać się Muminkowi.
Biedny Muminek! W Czarodziejskim Kapeluszu przemienił się w bardzo dziwne zwierzę. Wszystkie okrągłe części jego ciała zrobiły się cienkie, a wszystko, co było małe, zrobiło się duże. A najdziwniejsze było to, że tylko on jeden nie zdawał sobie sprawy z tego, co się stało.
- Ale zdziwiliście się, co? – powiedział stawiając niepewne kroki na długich, pajęczych nogach. – Nie macie pojęcia, gdzie byłem!
- To nas wcale nie interesuje – odparł Ryjek. – Ale jesteś rzeczywiście tak brzydki, że każdego może to zdziwić.
- Jacy wy jesteście niemili – odpowiedział rozżalony Muminek. – Na pewno za długo musieliście mnie szukać. Co teraz robimy?
- Przede wszystkim powinieneś się chyba wszystkim przedstawić – odezwała się chłodno Panna Migotka. – Nie wiemy przecież wcale, kto ty jesteś.
Muminek spojrzał na nich zdumiony. Ale pomyślał sobie zaraz, że to pewnie jakaś nowa zabawa, więc roześmiał się uradowany.
- Jestem Królem Kalifornijskim! – zawołał.
- A ja jestem Panna Migotka – powiedziała Panna Migotka. – A to jest mój brat.
- Nazywam się Ryjek – przedstawił się Ryjek.
- A ja jestem Włóczykij – powiedział Włóczykij.
- Ech, jacy jesteście nudni – powiedział Muminek. – Czy nie moglibyście wymyślić nic oryginalniejszego? Jakichś śmieszniejszych imion! Chodźcie, wyjdziemy na dwór, zdaje mi się, że się rozpogodziło.
Muminek zszedł po schodach do ogrodu, a pozostała trójka szła za nim bardzo zdziwiona i dość nieufna.
- Kto to jest? – spytał Paszczak, który siedział przed domem licząc słupki słonecznika.
- To jest... Król Kalifornijski – odpowiedziała Panna Migotka niepewnie.
- Czy on tu będzie mieszkał? – pytał dalej Paszczak.
- O tym niech zdecyduje Muminek – odparł Ryjek. – Ciekaw jestem, gdzie się podział.
Muminek roześmiał się.
- Jesteś doprawdy czasem dość zabawny – powiedział. – A może byśmy go poszukali?
- Czy znasz go? – zapytał Migotek.
- Taaak... – odpowiedział Muminek. – Właściwie znam go nawet dość dobrze.
Muminek zachwycony był nową grą i uważał, że spisuje się doskonale.
- Kiedy go poznałeś? – zapytała Panna Migotka.
- Urodziliśmy się jednocześnie – odpowiedział Muminek. – Ale kawał łobuza z niego! W domu nie można z nim po prostu wytrzymać.
- Fe, nie wolno ci tak mówić o Muminku – przerwała mu oburzona Panna Migotka. – Jest najlepszym trollem na świecie i strasznie go wszyscy lubimy.
Muminek był zachwycony. Przez chwilę nic nie odpowiadał.
- Doprawdy? – powiedział w końcu. – A ja sądziłem, że Muminek to nic dobrego.
Tego już było za wiele – Panna Migotka rozpłakała się .
- Idź precz! – krzyknął groźnie Migotek. – Bo dostaniesz lanie!
- Dobra, dobra – powiedział Muminek pojednawczo. – Przecież to tylko zabawa. Cieszę się bardzo z tego, że mnie tak lubicie.
- Wcale cię nie lubimy! – krzyknął Ryjek. – Dalej go! Wypędźmy tego obrzydliwego króla, który tak obraża naszego Muminka!
Tu wszyscy razem rzucili się na nieszczęsnego Muminka. Był tak zaskoczony, że nie mógł się bronić, a gdy w końcu wpadł w złość, było za późno – leżał pod stosem atakujących go łapek i ogonów.
W tej samej chwili na schodach werandy ukazała się Mama Muminka.
- Co wy wyprawiacie, dzieciaki? – zawołała. – Przestańcie zaraz się bić!
- Tłuką Króla Kalifornijskiego – szlochała Panna Migotka. – Dobrze mu tak!
Muminek wydostał się spod gromady napastników zmęczony i zły.
- Mamusiu! – zawołał. – To oni zaczęli! Trzech na jednego! To niesprawiedliwe!
- Ja też tak uważam – powiedziała z powagą Mama Muminka. – A ktoś ty właściwie taki, zwierzaczku?
- Przestańcie już z tą głupią zabawą! – krzyknął Muminek. – nie jesteście ani trochę zabawni! Jestem Muminek, a ty jesteś moją mamusią. I już!
- Nie jesteś Muminkiem – zaprzeczyła Panna Migotka z pogardą. – On ma małe, ładne uszki, a twoje wyglądają jak uchwyty od wielkiej kadzi!
Oszołomiony Muminek chwycił się za głowę i natrafił na parę ogromnych, pomarszczonych uszu.
- Ależ ja jestem Muminek! – krzyknął z rozpaczą. – Czy mi nie wierzycie?
- Muminek ma zgrabny, nieduży ogonek, a twój wygląda jak szczotka kominiarska! – krzyknął Migotek.
Ach, również i to było prawdą! Muminek pomacał się z tyłu drżącą łapką.
- Oczy masz jak talerze! - wrzasnął Ryjek. – Muminek ma małe, miłe oczka.
- Otóż to właśnie! – potwierdził Włóczykij.
- Jesteś oszustem – zdecydował Paszczak.
- Czy nikt mi nie uwierzy? – wybuchnął Muminek. – Przyjrzyj mi się dobrze, mamusiu, musisz przecież poznać swego Muminka. (...)

Końcowy fragment o rozpoznaniu Muminka przez Mamusię Muminka: Tove Jansson W dolinie Muminków (fragment)

Mama Muminka spojrzał na niego badawczo. Patrzyła długo w jego wielkie, wystraszone oczy, po czym powiedziała spokojnie:
- Tak , ty jesteś Muminek.
Zaledwie to powiedziała, Muminek zaczął się przeobrażać. Oczy, uszy i ogon zaczęły mu się kurczyć, a nos i brzuszek rosnąć. I oto mieli go przed sobą w jego zwykłej postaci!
- Chodź, niech cię ucałuję – powiedziała mama. – Widzisz, ja zawsze poznam swojego małego Muminka, cokolwiek by się zdarzyło. (...)




Tove Jansson W dolinie Muminków (fragment)
Trochę później tego samego dnia Muminek i Migotek siedzieli w jednej ze swych kryjówek – w tej pod krzakiem jaśminu, przypominającej grotę z zielonych liści.
- No, ale musiał przecież być ktoś, kto cię przemienił – upierał się Migotek.
Muminek zrobił przeczący ruch głową.
- Nie zauważyłem nic niezwykłego – powiedział. – I nic nie jadłem ani nie wymawiałem żadnych niebezpiecznych słów.
- A może wszedłeś przypadkiem w jakieś zaczarowane koło? – zastanawiał się Migotek.
- Nie wiem – odpowiedział Muminek. – Siedziałem przez cały czas pod tym czarnym kapeluszem, którego używamy jako kosza do papierów.
- W środku kapelusza? – zapytał Migotek podejrzliwie.
- Tak, w środku kapelusza – przytaknął Muminek.
Siedzieli jeszcze przez chwilę zastanawiając się nad tą sprawą. Nagle jednocześnie zawołali:
- To musi być!... – i spojrzeli na siebie.
- Chodź! – zawołał Migotek.
Weszli na werandę i bardzo ostrożnie zbliżyli się do kapelusza.
- Wygląda całkiem zwyczajnie – powiedział Migotek. – Oczywiście, jeśli nie brać pod uwagę tego, że cylinder zawsze wygląda trochę niezwykle.
- Ale jak my się dowiemy, czy to właśnie on? – zastanawiał się Muminek. - Najlepiej chyba będzie, jeśli wejdę do niego jeszcze raz.
- Może kto inny dałby się na to namówić – doradził Migotek.
- To byłoby nieładnie – powiedział Muminek. – Skąd możemy wiedzieć, że się wszystko dobrze skończy?
- No, to weźmy jakiegoś wroga – zdecydował Migotek.
- Hm... – zastanowił się Muminek. – Czy masz kogoś takiego?
- Na przykład świnkę morską – powiedział Migotek.
Muminek potrząsnął głową.
- Jest za duża – powiedział.
- No, a Mrówkolew? – zaproponował Migotek.
- To dobra myśl – zgodził się Muminek. – Wciągnął pewnego razu mamę do swego dołu i nasypał jej piasku do oczu. (...)

Literatura

*Europa na co dzień – pakiet edukacyjny, praca zbiorowa, Warszawa, 1995
*E.Aronson, T.Wilson, M. Ackert, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Zysk i S-ka, 1997
*N.Macrae, Ch.Stangor, M.Hewstone, Stereotypy i uprzedzenia - najnowsze ujęcie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1999
*B.Weigl, Stereotypy i uprzedzenia etniczne u dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, 1999
*P.G.Zimbardo, Psychologia i życie, PWN, 1999
*D.M.Buss, Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka?, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2001 H.Eysenck, *M.Eysenck, Podpatrywanie umysłu. Dlaczego ludzie zachowują się tak, jak się zachowują, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2001
*http://forumakad.pl/archiwum/98/5/artykuly/10-zycie_akad.htm

Karta innowacji z roku szkolnego 2004/2005
Nazwa innowacji:
Program działań kulturowych przeciw stereotypom, uprzedzeniom, dyskryminacji „...Człowiek ten nazywa się „ja” i nic ponadto o nim nie wiesz...”

Cel innowacji:
*przygotowanie uczniów do rozumienia struktur stereotypów, uprzedzeń, dyskryminacji, a tym samym akceptowania różnic między ludźmi,
*rozwijanie umiejętności krytycznego podejścia do wielorakich aspektów rozwoju życia społecznego,
*rozwijanie zdolności myślenia analitycznego i syntetycznego.

Rodzaj innowacji:
innowacja zorientowana na cel – innowacja wychowawcza (profilaktyka – zmiana postaw).

Treść innowacji:
-propozycje działań (ujętych w scenariusze) umożliwiające w aktywny, praktyczny sposób porozumienie się i przezwyciężania barier między ludźmi,
-umiejętność poznawania własnej osobowości, uczuć, a także umiejętność „czytania świata”,
-tworzenie klimatu porozumienia dla akceptacji odmienności drugiego człowieka.

Oczekiwane efekty zmiany:
-umiejętność rozpoznawania i nazwania własnych i cudzych odczuć, zachowań,
-rozpoznawanie nadmiernych stereotypów i uprzedzeń,
-odmawianie współudziału w działaniach dyskryminujących osoby w najbliższym otoczeniu.

Ewaluacja:
-ewaluacja odroczona,
-projekt „Każdy jest Inny”,
-monitorowanie odbywa się przy prezentacji rezultatów czynności badawczych prowadzonych przez uczniów, dyskusji, obserwacji postaw i zachowań uczniów (wyjaśnianie i korygowanie wg przyjętych praw i zasad Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności)
-upowszechnienie doświadczeń związanych z prowadzeniem zajęć w formie publikacji.

Grupa docelowa innowacji:
-chętni uczniowie klas szóstych Szkoły Podstawowej nr 1 w Lubaczowie (do 25 osób).

Warunki realizacji innowacji:
-zajęcia pozalekcyjne.

Termin realizacji:
-październik-styczeń 2004/2005